Օրգանիզմում ստամոքսը ունի մի քանի կարևորագույն ֆունկցիաներ: Դրանցից ամենագլխավրը արտազատիչ (ստամոքսահյութի արտադրություն) ֆունկցիան է: Ստամոքսահյութի կազմի մեջ մտնում են պեպսին, խիմոզին, լիպազա ֆերմենտներ, աղաթթու և լորձ:
Պեպսինը ստամոքսահյութի հիմնական ֆերմենտն է, որը սննդի բարդ սպիտակուցները ճեղքում է ավելի պարզ սպիտակուցների՝ ալբումոզների և պեպտոնների: Պեպսինը ֆերմենտային հատկություններ դրսևորում է միայն թթվային միջավայրում, այդ պատճառով նրա ակտիվացման համար անհրաժեշտ է աղաթթու:
Լիպազա ստամոքսում քիչ քանակությամբ է արտադրվում, որը մասնակցում է ճարպերի ճեղքմանը:
Ստամոքսում խիմոզին ֆերմենտ արտադրվում է վաղ մանկական հասակում: Նրա դերը կաթը մակարդելն է:
Լորձը ծածկում է ստամոքսի լորձաթաղանթի մակերեսը՝ պաշտպանելով այն աղաթթվի ազդեցությունից և կերակրի կոշտ գնդիկների վնասումից: Ենթադրում են, որ ստամոքսում արտադրվում է հատուկ նյութ՝ հակապեպսին, որի առկայությունը ստամոքսահյութի մեջ կայուն է պահում ստամոքսի պատը պեպսինի մարսող ազդեցության նկատմամբ: Բացի սննդի քիմիական մշակումից, ստամոքսը ունի ևս մի քանի կարևոր ֆունկցիաներ: Ստամոքսի մեխանիկական ֆունկցիան սնունդը ստամոքսահյութի հետ խառնելն ու մշակված սնունդը տասներկումատնյա աղիք մղելն է, որին մասնակցում են ստամոքսի մկանները: Ստամոքսի պատի հակասակավարյունության գործոնը նպաստում է սննդում եղած վիտամին B12–ի ներծծմանը: Այս գործոնի բացակայության դեպքում մարդու մոտ առաջանում է չարորակ սակավարյունություն: Ստամոքսի պատով ներծծվում են՝ ջուրը, սպիրտը, աղերը, շաքարը և այլն: Միաժամանակ ստամոքսը ունի նաև արտաթորման (էքսկրետոր) ֆունկցիա. հատկապես երիկամների հիվանդությունների ժամանակ ստամոքսի պատի միջով արտաթորվում են սպիտակուցային փոխանակության մի շարք վերջնանյութեր (ամոնիակ, միզանյութ և այլն): Ստամոքսի ներզատիչ (էնդոկրին) ֆունկցիան մի շարք կենսաբանական ակտիվ նյութերի՝ գաստրինի, հիստամինի, մոտիլինի, էնտերոգլյուկագոնի և այլնի արտադրությունն է: Այս նյութերը ստամոքսի և մարսողական ուղու մյուս օրգանների կծկման և գեղձային բջիջների արտազատիչ ակտիվության խթանիչներ կամ արգելակիչներ են:
Զարգացումը: Ստամոքսը ձևավորվում է ներարգանդային զարգացման 4–րդ շաբաթում, իսկ 2–րդ ամսվա ընթացքում՝ նրա բոլոր բաժինները: Ստամոքսի միաշերտ պրիզմայաձև էպիթելը զարգանում է աղիքային խողովակի էնտոդերմայից: Ստամոքսային փոսիկները ձևավորվում են սաղմի զարգացման 6–10–րդ շաբաթների ընթացքում: Գեղձերը սաղմնավորվում են բողբոջների ձևով՝ ստամոքսային փոսիկների հատակներին: Հետագայում զարգանալով՝ մտնում են լորձաթաղանթի սեփական թիթեղ: Սկզբում սրանց մեջ ի հայտ են գալիս պարիետալ, հետո՝ գլխավոր և լորձային բջիջներ: Հենց այդ ժամանակ (6–7–րդ շաբաթ) մեզենքիմայից ձևավորվում է մկանաթաղանթի շրջանաձև շերտը, հետո՝ լորձաթաղանթի մկանային թիթեղը: 13–14–րդ շաբաթներում ձևավորվում են մկանային թաղանթի արտաքին երկայնական և քիչ ավելի ուշ՝ ներքին թեք շերտերը:

Կառուցվածքը: Ստամոքսի պատը կազմված է լորձաթաղանթից, ենթալորձային հիմից, մկանային և շճային թաղանթներից:
Ստամոքսի լորձաթաղանթը առաջացնում է ծալքեր, դաշտեր և փոսիկներ, որի պատճառով նրա մակերեսը անհարթ է: Ստամոքսային ծալքերի (plicae gastricae) առաջացմանը մասնակցում են լորձաթաղանթը և ենթալորձային հիմը: Ստամոքսային դաշտերը (areae gastricae) միմյանցից սահմանազատված լորձաթաղանթի հատվածներ են: Դրանք բազմանկյունաձև են և ունեն 1–16 մմ տրամաչափ: Դաշտերի առկայությունը բացատրվում է նրանով, որ ստամոքսի գեղձերը, դասավորվելով խմբերով, իրարից բաժանված են շարակցահյուսվածքային ներբաշերտերով: Այս ներբաշերտերի մեջ մակերեսային երակները ունեն կարմրավուն գծի տեսք, որոնք դաշտերի միջև առաջացնում են սահմաններ: Ստամոքսային փոսիկները (foveloae gastricae) էպիթելի ներփքումներ են՝ լորձաթաղանթի սեփական թիթեղի մեջ: Սրանք դասավորված են ստամոքսի ողջ մակերեսին:
Ստամոքսում փոսիկների թիվը հասնում է մոտ 3 միլիոնի: Ստամոքսային փոսիկներն ունեն մանրադիտակային չափեր, բայց նրանց մեծությունը ստամոքսի տարբեր բաժիններում տարբեր է: Ստամոքսի կարդիալ բաժնում և մարմնում նրանց խորությունը կազմում է լորձաթաղանթի միայն 1)4–ը: Ստամոքսի պիլորիկ բաժնում փոսիկներն ավելի խորն են և զբաղեցնում են ամբողջ լորձաթաղանթի հաստության մոտ կեսը: Ստամոքսային փոսիկների հատակին բացվում են գեղձեր, որոնք գտնվում են լորձաթաղանթի սեփական թիթեղում: Լորձաթաղանթն առավել բարակ է կարդիալ բաժնում: Ստամոքսի լորձաթաղանթի մակերեսը և փոսիկները պատող էպիթելը միաշերտ պրիզմայաձև է:
Ստամոքսի մակերեսային բոլոր էպիթելոցիտները (epitheliocyti superficiales gastrici) անընդհատ արտադրում են մուկոիդ (լորձանման) գեղձազատուկ: Գեղձային բջիջը հստակ ստորաբաժանվում է երկու մասի՝ հիմային և գագաթային: Հիմային մասն ունի ձվաձև կորիզ, որի վրա Գոլջիի կոմպլեքսն է: Բջջի գագաթային մասը լցված է մուկոիդ արտազատուկի հատիկներով կամ կաթիլներով: Մարդկանց և կենդանիների մակերեսային էպիթելային բջիջների գեղձազատուկի յուրահատկությունը որոշվում է ածխաջրային բաղադրամասի կազմով, իսկ սպիտակուցային մասը բնութագրվում է հիստոքիմիական հատկությունների ընդհանրությամբ: Ստամոսքի լորձաթաղանթի պաշտպանական ռեակցիաներում ստամոքսահյութի վնասակար ազդեցության դեմ որոշիչ դեր ունի ածխաջրատային բաղադրամասը: Ստամոքսի մակերեսային էպիթելոցիտների դերը լորձ արտադրելն է, որը պաշտպանում է ստամոքսի պատը սննդի կոշտ մասնիկների մեխանիկական և ստամոքսահյութի քիմիական ազդեցություններից: Ստամոքսում լորձի քանակությունը ավելանում է գրգռիչ նյութերի (ալկոհոլ, թթուներ, մանանեխ և այլն) ազդեցությունից:
Լորձաթաղանթի սեփական թիթեղն ունի ստամոքսի գեղձեր, որոնց միջև ընկած են փուխր թելակազմ շարակցական հյուսվածքի նրբաշերտերը: Այստեղ շատ կամ քիչ քանակությամբ լիմֆոիդ տարրերի կուտակումներ, կամ դիֆուզ ինֆիլտրատներ կան, իսկ տասներկումատնյա աղիքի անցման տեղում՝ մենավոր ավշային հանգույցիկներ:
Լորձաթաղանթի մկանային թիթեղը կազմված է հարթ մկանահյուսվածքային երեք շերտից՝ ներքին, արտաքին շրջանաձև և միջին երկայնական: Մկանային թիթեղից առանձին մկանային բջիջներ գնում են դեպի լորձաթաղանթի սեփական թիթեղի շարակցական հյուսվածք: Լորձաթաղանթի մկանային տարրերի կծկումը նպաստում է նրա շարժունակությանը, ինչպես նաև ստամոքսի գեղձերից գեղձազատուկի արտազատման պրոցեսին: Ստամոքսի գեղձերը (gl. gastricae) տարբեր բաժիններում ունեն ոչ միատեսակ կառուցվածք: Տարբերում են երեք տեսակի ստամոքսային գեղձեր՝ ստամոքսի սեփական, պիլորիկ և կարդիալ: Քանակապես գերակշռում են ստամոքսի սեփական գեղձերը: Սրանք գտնվում են ստամոքսի մարմնում և հատակում, իսկ կարդիալ և պիլորիկ գեղձերը՝ ստամոքսի համանուն մասերում:
Ստամոքսի սեփական գեղձերը (glandulae gastricae propriae) անհամեմատ ավելի շատ են: Մարդու մոտ դրանք մոտ 35 միլիոն են: Յուրաքանչյուր գեղձի մակերեսը մոտավորապես 100 մմ2 է: Սեփական (ֆունդալ) գեղձերի ընդհանուր արտազատիչ մակերեսը հսկայական չափերի է հասնում՝ մոտ 3–4 մ2: Ըստ կառուցվածքի՝ այս գեղձերը պարզ չճյուղավորված, երբեմն շատ թույլ ճյուղավորված խողովակաձև գեղձեր են: Մի գեղձի երկարությունը մոտ 0,65 մմ է, տրամագիծը տատանվում է 30–50 մկմ–ի միջև: Գեղձերը խմբերով բացվում են ստամոքսային փոսիկների մեջ: Յուրաքանչյուր գեղձում տարբերում են նեղուց (isthmus), վզիկ (cervix) և գլխավոր մաս (pars principalis)՝ մարմնով (corpus) և հատակով (fundus): Մարմինը և հատակը կազմում են գեղձի արտազատիչ բաժինը, իսկ վզիկն ու նեղուցը՝ արտատար ծորանը: Գեղձերում լուսանցքը շատ նեղ է ու պատրաստուկներում համարյա չի երևում: Ստամոքսի սեփական գեղձերը ունեն գեղձային բջիջների 5 հիմնական տեսակ՝ գլխավոր էկզոկրինոցիտներ, վերադիր (պարիետալ) էկզոկրինոցիտներ, լորձային (հավելյալ, վզիկային մուկոցիտներ), էնդոկրինային (արգիրոֆիլ), չտարբերակված էպիթելոցիտներ:
Գլխավոր էկզոկրինոցիտներ (exocrinocyti principales) գտնվում են գեղձերի հատակին և մարմնի շրջաններում: Այս բջիջների կորիզները շրջանաձև են և բջջի կենտրոնում են: Բջջում տարբերում են հիմային և գագաթային մասեր: Հիմային մասը լավ արտահայտված բազոֆիլ է: Գագաթային մասում կան սպիտակուցային արտազատուկի հատիկներ, հիմային մասում՝ բջջի լավ զարգացած սինթետիկ ապարատ: Գագաթային մակերեսին կան կարճ միկրոթավիկներ: Արտազատիչ հատիկներն ունեն 0,9–1 մկմ տրամագիծ: Գլխավոր բջիջներն արտազատում են պեպսինոգեն՝ նախաֆերմենտ (զիմոգեն), որն աղաթթվի ներկայությամբ վերածվում է ակտիվ ձևի (պեպսինի): Կա այն կարծիքը, որ խիմոզինը, որը ճեղքում է կաթի սպիտակուցը, նույնպես արտադրվում է գլխավոր բջիջների կողմից: Գլխավոր բջիջների արտազատման տարբեր փուլերի ուսումնասիրումից պարզել են, որ այդ բջիջները գեղձազատուկի արտադրման և կուտակման ակտիվ փուլում խոշոր են, որոնց մեջ տարբերվում են նախաֆերմենտի հատիկները: Գեղձազատուկի արտազատումից հետո բջիջների չափերը և ցիտոպլազմայի մեջ հատիկների քանակը նկատելիորեն նվազում է: Փորձերով ապացուցված է, որ թափառող նյարդի գրգռումից բջիջներն արագ ազատվում են պեպսինոգենի հատիկներից:

Վերադիր էկզոկրինոցիտները (exocrinocyti parietals) գտնվում են գլխավոր և լորձային բջիջներից դուրս՝ հիմային ծայրերում: Սրանք գլխավոր բջիջներից մեծ են և ունեն անկանոն կլոր ձև: Պարիետալ բջիջները միայնակ են և հիմնականում կենտրոնացված են գեղձերի մարմնի ու վզիկի շրջանում: Այս բջիջների ցիտոպլազման խիստ օքսիֆիլ է և հատիկավոր: Յուրաքանչյուր բջիջ ունի մեկ կամ երկու կլորավուն կորիզ, որը գտնվում է ցիտոպլազմայի կենտրոնական մասում: Բջիջների ներսում կան ներբջջային խողովակիկների հատուկ համակարգեր (canaliculus intracellulares)՝ բազմաթիվ միկրոթավիկներով, որոնք անցնում են միջբջջային խողովակիկների մեջ. վերջիններս գտնվում են գլխավոր և լորձային բջիջների միջև և բացվում են գեղձի լուսանցքի մեջ: Բջիջների գագաթային մակերեսից դուրս են գալիս միկրոթավիկներ: Պարիետալ բջիջներին բնորոշ է բազմաթիվ միտոքոնդրիումների առկայությունը: Վերադիր բջիջների դերը քլորիդների արտադրությունն է, որոնցից առաջանում է աղաթթու:
Լորձային բջիջները (mucocyti) երկու տեսակի են: Առաջինները գտնվում են սեփական գեղձերի մարմիններում և բջջի հիմային մասում ունեն խտացած կորիզ: Այդ բջիջների գագաթային մասում կան բազմաթիվ կլոր կամ ձվաձև հատիկներ, ոչ մեծ քանակությամբ միտոքոնդրիումներ և Գոլջիի կոմպլեքս: Մյուս լորձային բջիջները (վզիկային) սեփական գեղձերի վզիկներում են: Սրանց կորիզը տափակ է, երբեմն անկանոն եռանկյունաձև և սովորաբար գտնվում է բջջի հիմային մասում: Այս բջիջների գագաթային մասերում կան արտազատիչ հատիկներ:
Վզիկային բջիջների արտադրած լորձը թույլ է ներկվում հիմային ներկանյութով, բայց լավ է հայտնաբերվում մուցիկարմինով: Ստամոքսի մակերեսային բջիջների հետ համեմատած՝ վզիկային բջիջները փոքր չափերի են և քիչ քանակությամբ լորձի հատիկներ են պարունակում: Սրանց արտազատուկը տարբերվում է ստամոքսի գեղձային էպիթելի արտադրած մուկոիդ արտազատուկից: Վզիկային բջիջներում, ի տարբերություն հատակի գեղձերի մյուս բջիջների, կան միտոզի տարբեր փուլեր: Ենթադրվում է, որ այդ բջիջները չտարբերակված էպիթելային բջիջներ են (epitheliocyti nondifferentiati), որոնք վերականգնում են գեղձերի արտազատիչ և ստամոքսային փոսիկների էպիթելները: Ներզատիչ բջիջները նկարագրված են ստորև:
Պիլորիկ գեղձերը (glandulae pyloricae), որոնց քանակը կազմում է մոտ 3,5 միլիոն, գտնվում են ստամոքսից դեպի տասներկումատնյա աղիք անցման սահմանում: Պիլորիկ գեղձերը տարբերվում են սեփական գեղձերից մի քանի հատկանիշներով՝ ավելի նոսր են դասավորված, ուժեղ են ճյուղավորված, ունեն լայն լուսանցքներ, պիլորիկ գեղձերի մեծ մասը չունի վերադիր բջիջներ: Պիլորիկ գեղձերի ծայրային բաժինները կազմված են հիմնականում սեփական գեղձերի լորձային բջիջներ հիշեցնող բջիջներից: Սրանց կորիզները տափակ են և ընկած են բջիջների հիմքի մոտ: Ներկման հատուկ մեթոդներ օգտագործելիս՝ ցիտոպլազմայում հայտնաբերվում է լորձ: Պիլորիկ գեղձերի բջիջները հարուստ են դիպեպտիդազներով, որոնց արտազատուկը ունի հիմային ռեակցիա: Գեղձի վզիկում կան նաև միջանկյալ՝ վզիկային բջիջներ, որոնք արդեն նկարագրվել են «Ստամոքսի սեփական գեղձեր» բաժնում: Պիլորիկ մասի լորձաթաղանթի կառուցվածքն ունի մի քանի առանձնահատկություններ՝ ստամոքսային փոսիկներն այստեղ ավելի խորն են, քան ստամոքսի մարմնում և կազմում են լորձաթաղանթի ամբողջ հաստության մոտ կեսը: Ստամոքսաելքի մոտ այդ թաղանթն ունի լավ արտահայտված օղաձև ծալք: Սրա առաջացումը պայմանավորված է մկանաթաղանթի հզոր շրջանաձև շերտով, որը գոյացնում է պիլորիկ սեղման: Վերջինս կարգավորում է սննդի անցումը ստամոքսից տասներկումատնյա աղիք:
Կարդիալ գեղձերը (glandulae cardicae) պարզ խողովակակազմ, ուժեղ ճյուղավորված ծայրային բաժիններով գեղձեր են: Սրանց արտատար ծորանները (վզիկներ) կարճ են՝ պատված պրիզմայաձև բջիջներով: Բջիջների կորիզները տափակ են և ընկած են նրանց հիմքում: Ցիտոպլազման լուսավոր է: Մուցիկարմինով ներկելիս՝ այստեղ հայտնաբերվում է լորձ: Ըստ երևույթին, այս գեղձերի արտազատիչ բջիջները նման են ստամոքսի պիլորիկ և կերակրափողի կարդիալ գեղձերը պատող բջիջներին: Սրանց մեջ նույնպես կան պեպտիդազներ, քիչ քանակությամբ գլխավոր և վերադիր բջիջներ:
Ստամոքս–աղիքային էնդոկրինոցիտներ (endocrinocyti gastrointestinales) Ստամոքսում, ըստ կառուցվածքային, կենսաքիմիական և ֆունկցիոնալ հատկանիշների կա ներզատիչ բջիջների մի քանի տեսակ: EC–բջիջները ամենաբազմաքանակն են, գտնվում են գեղձերի մարմնի և հատակի շրջաններում՝ գլխավոր բջիջների միջև: Այս բջիջներն արտադրում են սերոտոնին և մելատոնին: Սերոտոնինը խթանում է մարսողական ֆերմենտների սեկրեցիան, լորձի արտադրությունը, շարժողական ակտիվությունը: Մելատոնինը կարգավորում է լուսապարբերական ֆունկցիոնալ ակտիվությունը, որը պայմանավորված է լուսային ցիկլի ազդեցությամբ: G–բջիջները (գաստրին արտադրող) նույնպես բազմաթիվ են և հիմնականում գտնվում են պիլորիկ, ինչպես նաև կարդիալ գեղձերում՝ դասավորվելով դրանց մարմնի և հատիկի, երբեմն վզիկի շրջաններում: Սրանց արտադրած գաստրինը խթանում է գլխավոր բջիջների պեպսինոգենի, պարիետալների աղաթթվի արտազատուկը, ինչպես նաև ստամոքսի շարժական գործունեությունը:
Մարդու ստամոքսահյութի գերարտազատման դեպքում նկատվում է G–բջիջների թվի ավելացում: Բացի գաստրինից, այդ բջիջներն արտադրում են էնկեֆալին, որը էնդոգեն մորֆիններից մեկն է: Սրան վերագրում են ցավի միջնորդության դերը: Քանակով ավելի քիչ են P–, ECL–, D–, D1–, A– և X–բջիջները: P–բջիջներն արտադրում են բոմբեզին, որը խթանում է աղաթթվի և ֆերմենտներով հարուստ ենթաստամոքսային հյութի արտադրությունը, և արագացնում է լեղապարկի հարթ մկանների կծկումները: ECL–բջիջները (էնտերոքրոմաֆինանման) բնութագրվում են ձևերի բազմազանությամբ և գտնվում են գլխավորապես ֆունդալ գեղձերի մարմիններում և հատակում: Այդ բջիջներն արտադրում են հիստամին, որը կարգավորում է քլորիդներ արտադրող վերադիր բջիջների արտազատիչ ակտիվությունը: D–, D1– բջիջները հիմնականում գտնվում են պիլորիկ գեղձերում: Սրանք ակտիվ պոլիպեպտիդներ արտադրողներ են: D–բջիջները արտադրում են սոմատոստատին, որն արգելակում է սպիտակուցային սինթեզը: D1–բջիջներն արտադրում են վազոինտեստինալ պեպտիդ (ՎԻՊ), որը լայնացնում է արյունատար անոթները և իջեցնում զարկերակային ճնշումը, ինչպես նաև խթանում է ենթաստամոքսային գեղձի հորմոնների արտադրությունը: A–բջիջները սինթեզում են գլյուկագոն, այսինքն՝ ենթաստամոքսային գեղձի կղզյակների a–բջիջների նման ներզատիչ ֆունկցիա ունեն: X–բջիջների ֆունկցիան պարզաբանված չէ:
Ստամոքսի ենթալորձային հիմը կազմված է փուխր թելակազմ չձևավորված շարակցական հյուսվածքից, որը մեծ քանակությամբ առաձգական թելեր ունի: Այստեղ կան զարկերակային և երակային հյուսակներ, ավշային անոթացանցեր և ենթալորձային նյարդային հյուսակներ:
Ստամոքսի մկանային թաղանթը համեմատաբար թույլ է զարգացած հատակի շրջանում և լավ արտահայտված է մարմնում, իսկ առավելագույն զարգացման հասնում է ստամոքսաելքում: Մկանաթաղանթում կա երեք շերտ, որոնք առաջանում են հարթ մկանային բջիջներից: Արտաքին երկայնական շերտը որկորի երկայնական մկանաշերտի շարունակությունն է: Միջինը՝ շրջանաձևը, որկորի շրջանաձև շերտի շարունակությունն է, որն առավելագույն զարգացման է հասնում պիլորիկ բաժնում, ուր առաջացնում է 3–5 սմ հաստությամբ սեղման: Ներքին շերտը հարթ մկանային բջիջների խրձեր են, որոնք ունեն թեք ուղղություն: Մկանաթաղանթի շերտերի միջև գտնվում են միջմկանային նյարդային հյուսակներ և ավշային անոթացանցեր: Ստամոքսի շճաթաղանթը նրա պատի արտաքին թաղանթն է:
Անոթավորումը: Ստամոքսը սնող զարկերակներն անցնում են շճային և մկանային թաղանթների միջով՝ տալով համապատասխան ճյուղեր, հետո ենթալորձային հիմում հզոր ցանց են առաջացնում: Այս անոթացանցից ճյուղերը թափանցում են մկանային թիթեղ և լորձաթաղանթի սեփական թիթեղում առաջացնում երկրորդ ցանցը: Այս ցանցից անջատվում են մանր զարկերակներ, որոնք շարունակվում են որպես արյունատար մազանոթներ. վերջիններս էլ շրջահյուսում են գեղձերը և ապահովում էպիթելի սնուցումը: Լորձաթաղանթի արյունատար մազանոթներից արյունը հավաքվում է մանր երակների մեջ: Անմիջապես էպիթելի տակից անցնում են համեմատաբար խոշոր հետմազանոթային աստղաձև երակները (venae stellatae): Ստամոքսի էպիթելի վնասումից երակները պատռվում են, և առաջանում է արյունահոսություն: Լորձաթաղանթի երակները, հավաքվելով սեփական թիթեղի զարկերակային ցանցի մոտ, առաջացնում են ցանց: Երկրորդ երակացանցը գտնվում է ենթալորձային հիմում: Ստամոքսի բոլոր երակները, ներառյալ լորձաթաղանթում գտնվողները, ունեն փականներ:
Ստամոքսի ավշային ցանցը սկիզբ է առնում ավշային մազանոթներից, որոնց կույր ծայրերն անմիջապես գտնվում են ստամոքսային փոսիկների և գեղձերի էպիթելի տակ՝ լորձաթաղանթի սեփական թիթեղում: Այս ցանցը հաղորդակցվում է ենթալորձային հիմի ավշային անոթների լայնաօղ ցանցի հետ: Ավշային ցանցից հեռանում են առանձին անոթներ, որոնք թափանցում են մկանաթաղանթ: Այստեղ բացվում են ավշային անոթներ, որոնք սկսվում են միջմկանային շերտերում գտնվող հյուսակներից:
Նյարդավորումը: Ստամոքսը ունի էֆերենտ նյարդավորման երկու աղբյուր՝ պարասիմպաթիկ (թափառող նյարդ) և սիմպաթիկ (սահմանային սիմպաթիկ ցողուն): Ստամոքսի պատը ունի երեք նյարդային հյուսակ՝ միջմկանային, ենթալորձային և ենթաշճային: Նյարդային հանգույցները քիչ են կարդիալ բաժնում, իսկ ստամոքսաելքի ուղղությամբ դրանց քանակը ավելանում է, չափերը՝ մեծանում:
 
Միջմկանային հյուսակի ամենահզոր հանգույցները կառուցված են առավելապես առաջին և աննշան քանակի երկրորդ տիպի բջիջներից: Երկրորդ տիպի բջիջների առավելագույն քանակ է նկատվում ստամոքսաելքի շրջանում: Ենթալորձային հյուսակը թույլ է զարգացած: Թափառող նյարդի գրգռումը արագացնում է ստամոքսի կծկումները և ուժեղացնում ստամոքսահյութի արտազատումը: Սիմպաթիկ նյարդերի դրդումից, ընդհակառակը, ստամոքսի կծկումները դանդաղում են և թուլանում է գեղձերի արտազատումը:
Աֆերենտ թելերը մկանաթաղանթում առաջացնում են զգացող հյուսակ, որի թելերն իրականացնում են նյարդային հանգույցների, հարթ մկանների, շարակցական հյուսվածքի ընկալիչ նյարդավորումը: Ստամոքսում կան բազմավալենտ ընկալիչներ: