| Վիճակագրություն |
Ընդամենը ակտիվ. 1 Հյուրեր. 1 Անդամներ. 0 |
|
Պրոստատ սպեցիֆիկ անտիգենի մետաբոլիզմը
Պրոստատ սպեցիֆիկ անտիգենի մետաբոլիզմը
Պրոստատ սպեցիֆիկ անտիգենը 34ԿԴ մոլեկուլյար զանգվածով գլիկոպրոտեիդ է, որը գրեթե գերազանցապես արտադրվում է շագանակագեղձի էպիթելում [1,2]: ՊՍԱ-ի որոշումը օգտակար է շագանակագեղձի քաղցկեղի վաղ հայտնաբերման համար և հավաստի մարկեր է շագանակագեղձի քաղցկեղով հիվանդների վարելու ընթացքում [3-5]: Սակայն ՊՍԱ-ի զգայունությունը և սպեցիֆիկությունը սահմանափակում է վերջինիս օգտագործումը որպես սկրինինգային միջոց, քանի որ ՊՍԱ-ը հյուսվածք սպեցիֆիկ չէ [6,7], ինչպես նաև քաղցկեղ սպեցիֆիկ չէ [8]: Շագանակագեղձի քաղցկեղի ախտորոշման համար ՊՍԱ-ի զգայունության և սպեցիֆիկության բարձրացման նպատակով որոշ հետազոտություններում խորհուրդ է տրվում որոշելու ազատ և կապված ՊՍԱ-ն կամ ազատ ՊՍԱ-ի և ամբողջ ՊՍԱ-ի հարաբերակցությունը [9-12]: Հետազոտողները ապացուցել են, որ ՊՍԱ-ի ցուցանիշը կապ ունի շագանակագեղձի ծավալի և հիվանդի տարիքի հետ և առաջարկել են սահմանել ՊՍԱ-ի տարիքային նորմատիվներ և ՊՍԱ-ի խտություն` որպես ավելի ճշգրիտ ցուցանիշներ [13,14]: Այս համաձայնեցումը հաստատել է շագանակագեղձի քաղցկեղի ախտորոշման ճշգրտությունը, սակայն դեռ հայտնի չէ, թե այլ գործոններ ինչպես են ազդում ՊՍԱ-ի ցուցանիշի վրա: Որոշ հետազոտողներ ուսումնասիրել են ՊՍԱ-ի մետաբոլիզմը. J.N.Kabalin, J.C.Hornberger, ինչպես նաև J.R.Monath et al ուսումնասիրել են ՊՍԱ-ի էլիմինացիան երիկամներով: Նրանք եզրահանգել են, որ ՊՍԱ-ն օրգանիզմից չի հեռանում հեմոդիալիզի միջոցով և եզրակացրել են, որ ՊՍԱ-ն օրգանիզմից չի կարող հեռանալ երիկամային մեխանիզմով [15,16]: A.H.Agha et al [17]հետազոտել են կորոնարոգրաֆիայի ժամանակ վերցված արյան նմուշը: Հիմք ընդունելով ՊՍԱ-ի ցուցանիշի փոփոխությունը մինչև լյարդային ցիրկուլյացիան և լյարդից հետո` նրանք եզրահանգել են, որ ՊՍԱ-ի մետաբոլիզմի մեծ մասը տեղի է ունենում լյարդում:
Invitroհետազոտությունները ցույց են տվել, որ պլազմայում ՊՍԱ-ն կապված է α1-անտիքիմոտրիպսինի և α2-մակրոգլոբուլինի հետ` համապատասխանաբար 100կդ և 78կդ մոլեկուլյար զանգվածներով [18]: Այս կապված մոլեկուլները կազմում են պլազմայում ՊՍԱ-ի 95%-ը [19], որոնց մեծ չափերը թույլ չեն տալիս ֆիլտրվել գլոմերուլյար թաղանթով: Միայն ՊՍԱ-ի փոքր ֆրակցիան է, որ գտնվում է ազատ վիճակում, որի մոլեկուլյար կշիռը 33կդ է, որը մոտավորապես հավասար է ալբումինի մոլեկուլային կշռին: Տեսականորեն ՊՍԱ-ի միայն այս ձևը կարող է ֆիլտրվել նորմալ երիկամով: A.H.Aghaetal հետազոտել են ՊՍԱ-ն կորոնար անոթների կատետերիզացիայի ժամանակ վերցված արյան պլազմայում, և համեմատել են թոքային, երիկամային, լյարդային շրջանառության արյան պլազմայի ՊՍԱ-ի ցուցանիշների հետ: Երիկամային և թոքային շրջանառության արյան պլազմայի ՊՍԱ-ի ցուցանիշների միջև նշանակալի տարբերություն չդիտվեց, զգալի փոփոխություն դիտվեց լյարդի շրջանառության ժամանակ [17]: Այս արդյունքը նմանէ S.Kiliketal [20] ստացված արդյունքին:Այնուամենայնիվ, հեղինակները եզրահանգել են, որ անհրաժեշտ են լրացուցիչ հետազոտություններ շագանակագեղձի քաղցկեղով և լյարդի պաթոլոգիայով հիվանդների մոտ ՊՍԱ-ի ցուցանիշի մեկնաբանության համար: Մենք հետազոտում էինք ՊՍԱ-ի ցուցանիշի փոփոխությունը արմատական պրոստատէկտոմիայից հետո և պատահական հայտնաբերեցինք օրինաչափություն:
Նյութը և մեթոդները
Հետազոտության մեջ ներառել ենք 18 հիվանդ, որոնց տրանսռեկտալ սոնոգրաֆիկ հսկողության ներքո կատարվել է շագանակագեղձի բիոպսիա և ախտահյուսվածքաբանական քննությամբ հաստատվել է շագանակագեղձի քաղցկեղ: Բոլոր հիվանդների մոտ Գլիսոնի ցուցանիշը` ≤7: Մինչև հետազոտության մեջ ընդգրկելը բոլոր հիվանդներից վերցվել է գրավոր համաձայնություն: Բոլոր հիվանդներին կատարվել է արմատական պրոստատէկտոմիա: Արյան պլազմայում ՊՍԱ-ի ցուցանիշը որոշվել է վիրահատությունից անմիջապես հետո և 2օր անց: Հետազոտության համարվերցված արյան նմուշները սենյակային ջերմաստիճանում 60 րոպե պահելուց հետո ցենտրիֆուգվել են (2000g) 10 րոպեի ընթացքում: Ցենտրիֆուգելուց հետո ստացված արյան շիճուկը անմիջապես սառեցվել է և պահվել -200C պայմաններում` մինչև օգտագործելը: Արյան շիճուկները հալեցվել են անմիջապես հետազոտությունը կատարելուց առաջ: ՊՍԱ-ն որոշվել է իմունոֆերմենտային անալիզի եղանակով`օգտագործելով Microwell PSA EIA (Synthon Bioresearch, Inc.) ռեակտիվը:
Հիվանդները բաժանվել են երկու խմբի. A խումբ` բիլիռուբինի նորմալ մակարդակով հիվանդներ (n=14), B խումբ` բիլիռուբինի բարձր մակարդակով հիվանդներ (n=4): ՊՍԱ-ի փոփոխությունը (1 – անմիջապես վիրահատությունից հետո, 2 – 2օր անց) գնահատվել է հաշվի առնելով բիլիռուբինի մակարդակը: Վիճակագրական հաշվարկի համար օգտագործվել է SPSS11 ծրագիրը: 2 փոխկապակցված փոփոխականների համեմատությունը (ՊՍԱ-ի մակարդակը վիրահատությունից հետո և 2 օր անց) բիլիռուբինի տարբեր մակարդակներով խմբերում կատարվել է ոչ պարամետրիկ մեթոդի ընտրությամբ չակնկալելով նորմալ բաշխումը: Ոչ պարամետրիկ մեթոդը կիրառվել է երկու կապակցված խմբերի համար` Վիլկոքսոնի ռանգային նշանային տեստի միջոցով: Տեստի զրոյական հիպոթեզն է` երկու խմբերի արժեքների տարբերությունների միջնակետը հավասար է զրոյի: Այդ տեստը հիմնված է երկու խմբերի տարբերությունների բացարձակ արժեքների ռանգավորման վրա: Այնուհետև դրական և բացասական արժեք ունեցող տարբերությունների ռանգերը գումարվում են առանձին և համեմատվում իրար հետ (աղյուսակ 1): Այդ համեմատության արդյունքում Վիլկոքսոնի ռանգային նշանային տեստի Z չափանիշը ստանում է արժեք, որի համար համապատասխան սխալի հավանականությունն է հաշվարկվում (P) (աղյուսակ 2): Ըստ P-ի արժեքի որոշվում է հիպոթեզի հաստատումը կամ հերքումը (P>0,05` հիպոթեզը հաստատված է և ուսումնասիրվող պայմանը խմբերի վրա ազդեցություն չունի):
ՊՍԱ-ի ցուցանիշի նվազման վրա բիլիռուբինի ազդեցությունը որոշելու նպատակով կատարվել է ոչ պարամետրիկ կորելյացիա` Սպիրմանի տեստը:
Արդյունքներ
Արյան պլազմայում ՊՍԱ-ի ցուցանիշների փոփոխությունը խմբերում տարբերվում էր: ՊՍԱ-ի միջին ցուցանիշների փոփոխությունը արտացոլված է նկար 1-ում և նկար 2-ում` համապատասխանաբար A և B խմբերի համար:
Նկար 1. Խումբ A, 1 – ՊՍԱ-ի միջին ցուցանիշը վիրահատությունից անմիջապես հետո, 2 - ՊՍԱ-ի միջին ցուցանիշը 2 օր անց
Նկար 2. ԽումբB, 1 – ՊՍԱ-իմիջինցուցանիշըվիրահատությունիցանմիջապեսհետո, 2 –ՊՍԱ-իմիջինցուցանիշը 2 օրանց
ՊՍԱ-ի ցուցանիշի փոփոխությունը` կապված բիլիռուբինի մակարդակից, պատկերված է նկար 3-ում:
Նկար 3. Արյան պլազմայի ՊՍԱ-ի կոնցենտրացիայի փոփոխությունը` կապված բիլիռուբինի մակարդակից
Աղյուսակ 1
Վիլկոքսոնի ռանգային նշանային տեստ
Ranks
N
Mean Rank
Sum of Ranks
Խումբ B. վիրահատության II օր, վիրահատությունից անմիջապես հետո
Negative Ranks
2(a)
2,75
5,50
Positive Ranks
2(b)
2,25
4,40
Ties
0(c)
Total
4
Խումբ A. վիրահատության II օր, վիրահատությունից անմիջապես հետո
Negative Ranks
10(d)
9,50
95,00
Positive Ranks
4(e)
2,50
10,00
Ties
0(f)
Total
14
a - խումբ B վիրահատության II օր < խումբ B վիրահատությունից անմիջապես հետո; b – խումբ B վիրահատության II օր > խումբ B վիրահատությունից անմիջապես հետո; c - խումբ B վիրահատությունից անմիջապես հետո = խումբ B վիրահատության II օր; d – խումբ A վիրահատության II օր < խումբ A վիրահատությունից անմիջապես հետո; e – խումբ A վիրահատության II օր > խումբ A վիրահատությունից անմիջապես հետո; f – խումբ A վիրահատությունից անմիջապես հետո = խումբ A վիրահատության II օր:
Աղյուսակ 2
Վիլկոքսոնի ռանգային նշանային տեստ
Test Statistics
Խումբ B. վիրահատության II օր, վիրահատությունից անմիջապես հետո
Խումբ A. վիրահատության II օր, վիրահատությունից անմիջապես հետո
Z
-0,184
-2,669
P Asymp. Sig. (2-tailed)
0,854
0,008
Z – ռանգային տարբերության միջին ցուցանիշ, P – սխալի հավանականություն
Երկու համակցված փոփոխականների համեմատությունը (ՊՍԱ-ի մակարդակը վիրահատությունից անմիջապես հետո և 2 օր անց) բիլիռուբինի տարբեր մակարդակներով խմբերում կատարվել է Wilcoxon Signed Ranks տեստի օգնությամբ (աղյուսակ 1,2): Տեստը ցույց տվեց ՊՍԱ-ի ցուցանիշի նշանակալի իջեցում բիլիռուբինի նորմալ մակարդակով հիվանդների մոտ (p=0,008, α=0,05), սակայն բիլիռուբինի բարձր մակարդակով խմբում ՊՍԱ-ի ցուցանիշի փոփոխությունը նշանակալի չէ (p=0,854, α=0,05): ՊՍԱ-ի քայքայման վրա բիլիռուբինի մակարդակի ազդեցությունը որոշելու համար կատարվել է ոչ պարամետրիկ կորելացիայի Սպիրմանի տեստը (աղյուսակ 3): ՊՍԱ–ի ցուցանիշի նվազման ինդեքսը հաշվարկվել է II օրվա ցուցանիշից հանելով I օրվա ցուցանիշը:
Աղյուսակ 3
Սպիրմանիρկորելացիոն տեստ
Կորելյացիաներ
ՊՍԱ- ի նվազումը
Խումբ A, խումբ B
Spearman's ρ
ՊՍԱ- ի նվազումը
Կորելյացիոն գործակից
1,000
-0,413(*)
P Sig. (1-tailed)
.
0.044
N
18
18
Խումբ A, խումբB
Կորելյացիոն գործակից
-0,413(*)
1,000
P Sig. (1-tailed)
0,044
.
N
18
18
* Correlation is significant at the 0.05 level (1-tailed).
Տեստը ցույց է տվել կորելյացիոն կապ ՊՍԱ-ի տրոհման և բիլիռուբինի մակարդակի միջև (ρ=-0,413, p=0,044, α=0,05): Որքան մեծ է բիլիռուբինի մակարդակը, այնքան ցածր է ՊՍԱ-ի ցուցանիշի նվազումը:
Վերլուծություն
H.Lilja-ն վարկած է առաջ քաշել, որ ՊՍԱ-ի մետաբոլիզմը հավանաբար կատարվում է լյարդում [21]: Ավելի ուշ A.H.Agha-ն et al ցույց տվեցին, որ ՊՍԱ-ի մետաբոլիզմի ամենահավանական տեղը լյարդն է [17]: S.V.Pizzo-ն et al, ինչպես նաև J.Travis, G.S.Salvesen տրամաբանորեն եզրահանգեցին, որ ՊՍԱ-անտիքիմոտրիպսին կոմպլեքսի չափը (մոտավորապես 90-100kD) չի կարող ֆիլտրվել գլոմերուլար ապարատի միջոցով: Առաջարկվեց, որ կապված ՊՍԱ-ն հավանաբար հեռացվում է ռեցեպտոր միջնորդված էնդոցիտոզի միջոցով լյարդում [22,23]: Ավելի ուշ հետազոտությունները [24,25] հայտնաբերեցին որոշակի լյարդային սերպին-էնզիմ կոմպլեքս ընկալիչներ, որոնք հեռացնում են կոմպլեքս միացությունները սերին պրոտեազների և նրանց պրոտեազա ինհիբիտորների միջև, ինչպես օրինակ α1-անտիքիմոտրիպսինը: Հնարավոր է, որ այս ընկալիչները ընդգրկված են ՊՍԱ α1-անտիքիմոտրիպսին կոմպլեքսի արյան շրջանառությունից զտման գործընթացում: ՊՍԱ-ի լյարդի միջոցով մաքրման այլընտրանքային մեխանիզմ են համարվում Կուպֆերի բջիջները: Այս բջիջները հեպատոցիտներ չեն, այլ մակրոֆագեր, որոնք տեղակայված են լյարդային սինուսոիդների էնդոթելում: Այս բջիջները պարունակում են Կարբոհիդրատ սպեցիֆիկ ընկալիչներ և պատասխանատու են արյան շրջանառությունից գլիկոպրոտեինների մաքրման համար [26]: Քանի որ ՊՍԱ-ն գլիկոպրոտեին է [27], ապա ՊՍԱ-ի մետաբոլիզմը հավանաբար կատարվում է ընկալիչ միջնորդված էնդոցիտոզի միջոցով Կուպֆերի բջիջներում:
Մի շարք հետազոտողներ փորձել են գտնել կորելյացիոն կապ լյարդի ֆունկցիայի և ՊՍԱ-ի արյան կոնցենտրացիայի միջև: A.Kadayifci et al չեն գտել ՊՍԱ-ի մակարդակի նշանակալի տարբերություն լյարդի պաթոլոգիայով և առողջ մարդկանց միջև [28]: P.B.Wiliams et al հետազոտել են քրոնիկ լյարդային անբավարարությամբ 10 տղամարդու, որոնց կատարվելու էր լյարդի տրանսպլանտացիա և եզրահանգել, որ սուր լյարդային դիսֆունկցիան նշանակալի չի փոխում ՊՍԱ-ի մակարդակը պլազմայում [29]: Նմանօրինակ այլ հետազոտություններ ևս ցույց են տվել, որ ՊՍԱ-ի մակարդակը չի փոփոխվում սուր կամ քրոնիկ լյարդային պաթոլոգիայի ժամանակ [31,32]: Ի հակադրում այս հետազոտությունների S.Kilic et al ենթադրում էին, որ երիկամների և լյարդի պաթոլոգիաները կարող են փոխել ՊՍԱ-ի մակարդակը` արյան մեջ և հանգեցնել սխալ եզրահանգումների [20]: Y.Kubota et al առաջարկեցին զգուշությամբ կիրառել ՊՍԱ-ի և free total ՊՍԱ-ի հարաբերակցության ստանդարտ ցուցանիշները շագանակագեղձի քաղցկեղի ախտորոշման և փուլավորման համար սուր լյարդային անբավարարությամբ հիվանդների մոտ [32]: Կարելի է ենթադրել, որ քրոնիկ լյարդային անբավարարության ժամանակ ՊՍԱ-ի զտման նվազումը կարող է հանգեցնել արյան մեջ ՊՍԱ-ի ցուցանիշի պարադոքսալ նվազման: Լյարդի ցիռոզով հիվանդների մոտ էստրոգեն/անդրոգեն հարաբերակցությունը սովորաբար բարձրացած է: Տեստոստերոնի և դիհիդրոտեստոստերոնի մակարդակները իջած են, իսկ էստրադիոլի մակարդակը` նորմալ կամ չափավոր բարձրացած: Այս փոփոխությունները կապված են լյարդի պաթոլոգիայի սրության հետ [33,34]: Մի շարք այլ գործոններ նույնպես կարող են ազդել հորմոնալ փոփոխությունների վրա լյարդի ցիռոզի ժամանակ` սեռական հորմոն կապող սպիտակուցի գերարտադրությունը լյարդում, այս մոլեկուլի փոփոխված իզոձևերը տարբեր ստերոիդ կապող հատկություններով, պրոլակտինի մակարդակի բարձրացում, էստրոգենների կողմից Լեյդիգի բջիջների ֆունկցիայի ընկճում, լյարդում էստրոգենային ռեցեպտորների ավելացում [35]: Քրոնիկ լյարդային անբավարարությամբ տղամարդկանց մոտ տեստոստերոնի մակարդակի իջեցումը բացատրվում է մեկ այլ մեխանիզմով` պայմանավորված IGF-I-ով [36]: Հաստատվել է, որ IGF-I-ը խթանում է տեստոստերոնի սինթեզը և սպերմատոգենեզը [37], որի անբավարարությունը կարող է առաջացնել հիպոգոնադիզմ` պայմանավորված լյարդի ցիռոզով:
Ինչպես տեսնում ենք, գրականության մեջ առկա են հակասական տվյալներ ՊՍԱ-ի ցուցանիշի վրա լյարդի պաթոլոգիաների ազդեցության վերաբերյալ: Մենք հետազոտում էինք ՊՍԱ-ի ցուցանիշի փոփոխությունը արմատական պրոստատէկտոմիայից հետո և հայտնաբերեցինք հետաքրքիր օրինաչափություն: Արյան նմուշները վերցվել էին վիրահատությունից անմիջապես հետո և 2 օր անց: ՊՍԱ-ի անկման արագությունը բիլիռուբինի բարձր մակարդակով հիվանդների մոտ համեմատվել է նորմալ բիլիռուբինի մակարդակով հիվանդների հետ: Վիճակագրական անալիզը ցույց է տվել նշանակալի կորելացիա բիլիռուբինի մակարդակի և ՊՍԱ-ի անկման արագության միջև (p value = 0,044): Այսպիսով` մեր տվյալները մեկ անգամ ևս հաստատում են A.H.Agha-ի հիպոթեզը, որ լյարդը համարվում է ՊՍԱ-ի մետաբոլիզմի ամենահավանական տեղը:
Եզրակացություն
Մեր արդյունքները հաստատում են այն հիպոթեզը, որ ՊՍԱ-ի նյութափոխանակությունը կատարվում է լյարդում: Թեև ՊՍԱ-ի նյութափոխանակության մեխանիզմը վերջնականորեն հաստատված չէ, այնուամենայնիվ, մեր հետազոտությունը ցույց է տվել, որ քրոնիկ լյարդային անբավարարությունը երկարացնում է ՊՍԱ-ի կիսատրոհման ժամանակը: Այս արդյունքները պետք է հաշվի առնվեն, երբ լյարդի պաթոլոգիայով հիվանդների մոտ գնահատում են ՊՍԱ-ի մակարդակը: Մյուս կողմից` հաշվի առնելով մեր արդյուքները, մենք ենթադրում ենք, որ լյարդի պաթոլոգիաները կարող են փոխել ՊՍԱ-ի մակարդակը և հանգեցնել սխալ եզրահանգումների ինչպես շագանակագեղձի քաղցկեղի ախտորոշման փուլում, այնպես էլ ՊՍԱ-ի ցուցանիշի փոփոխության գնահատման դեպքում շագանակագեղձի քաղցկեղի բուժման ընթացքում:
|
| Օրացույց | | « Մայիս 2024 » | | Երկ | Երք | Չոր | Հնգ | Ուրբ | Շաբ | Կիր | | | | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
|
|
